Geweldloze Communicatie

Marshall Rosenberg is de grondlegger van geweldloze communicatie. Deze manier van communiceren is gericht op gezamenlijke waarden en dat we allemaal bepaalde behoeften hebben. Dit leidt onder andere tot het oplossen en voorkomen van conflicten en meer verbinding in relaties. Marshall Rosenberg introduceerde twee dieren om het verschil tussen geweldloze en gewelddadige communicatie te verduidelijken: de giraf en de jakhals. Zij staan symbool voor twee kwaliteiten in ons. Hier vertel ik later meer over.

Het model van Rosenberg

Het model dat ten grondslag ligt aan het gedachtegoed van Marshall Rosenberg bestaat uit 4 elementen:
1. Waarnemen zonder oordeel; wat registreer je feitelijk?
2. Voelen; wat voel je bij de feitelijke observatie?
3. Nodig hebben; welke achterliggende basisbehoeften kun je herkennen in je gevoelens?
4. Verzoeken; kun je een concrete actie voorstellen om het leven te verreiken?

Het is niet zo eenvoudig als ik het hier nu neerzet, maar als het je eenmaal lukt om deze elementen te verweven in wat je zegt, heb je grote kans gehoord te worden en de ander te horen. Je vertelt wat er in je omgaat hoe jij iets ervaart en hebt belangstelling voor wat er in de ander leeft. Dit alles doordring je met een mildheid en acceptatie van wat is. Als je in deze trant spreekt, spreek je giraffen taal (Mol, 2012). Verbinding is hierin het belangrijkste.

De jakhals in geweldloze communicatie

De jakhals staat bij geweldloze communicatie voor uit verbinding gaan of de verbinding verbreken. De jakhals is resultaatgericht, dwingend en autoritair en eist van de ander dat hij/zij zich zo gedraagt volgens de normen van de jakhals. En vooral zodat het in zijn eigen behoeften wordt voorzien. Hij verweeft de 4 elementen op een tegenovergestelde manier:
1. Interpreteren/veroordelen
2. Quasi voelen
3. Strategieën ten aanzien voor behoeften
4. Eisen stellen

Wil je iemand overtuigen van je gelijk, dan zul je geneigd zijn deze elementen in je woorden te verweven. De kans is aanwezig dat je dan in een discussie en wellicht in een conflict terechtkomt (Mol, 2012).

De jakhals ziet of hoort iets, zondert zich vervolgens af van de buitenwereld en denkt in de voor hem vertrouwde patronen met gebruik van zijn kennis en zijn fantasie over wat zou kunnen gebeuren. De deur naar zijn gevoel, dus naar zijn hart en zijn buik, houdt hij op slot. De jakhals in ons creëert zo zijn eigen wereld wat nog weinig met de realiteit te maken heeft. Vinden we onze wereld beter dan die van de ander, dan proberen we de ander te overtuigen van ons gelijk. We proberen anderen te evenaren en als dit niet lukt zijn we ongelukkig (Mol, 2012).

De giraf in geweldloze communicatie

De giraf is zowel zachtaardig als sterk, kijkt met mildheid naar wat zich aandient, communiceert vanuit haar hart en zoekt naar verbinding en helderheid. De giraffe denkt met haar hoofd, haar hart en haar buik. Ook haar zintuigen blijven openstaan en kan zo nodig van gedachten veranderen. De giraf steekt haar nek uit en heeft een weids uitzicht . De jakhals richt zijn blik op zijn prooi en kijkt als het ware door een koker (Mol, 2012).

Weg met die jakhals of toch niet?

Misschien heb je de neiging om je jakhals te negeren. Dan gaat hij steeds harder roepen en kost het je steeds meer energie om hem te negeren. De jakhals wordt groter en bozer. Dus neem ook je jakhals serieus en luister naar hem. Wat zit er achter de oordelen en verwijten? Er wordt namelijk een behoefte niet vervuld en dat wil hij jou graag vertellen. Ga je opzoek naar die behoefte, dan zal de jakhals rustiger worden (Mol, 2012).

De jakhals heeft dus een functie. Hij maakt ons attent op onze onvervulde behoeften en schreeuwt om aandacht. Geef hem de ruimte, zie hem, hoor hem. Met genoeg aandacht trekt hij zich terug en gaat slapen. Hoe langer je bijvoorbeeld boosheid in je leven hebt onderdrukt des te meer ruimte heeft je jakhals nodig. Het is namelijk niet fout om boos te zijn (Mol, 2012).

Wat geeft de jakhals ons?

De jakhals geeft ons ook iets, anders zouden we hem niet horen. Vooral behoeften op de korte termijn kan hij vervullen. Maar op lange termijn niet zo goed. Er wordt bijvoorbeeld wel naar je geluisterd als je in functie bent of als je schreeuwt. Maar niet als je een probleem hebt of je onzeker voelt. Mensen gaan je mijden en je wordt uiteindelijk eenzaam (Mol, 2012).

Je mag dus best blij zijn met je jakhals, hij is de brenger van cadeautjes. Pak deze uit om te zien welke gevoelens en onvervulde behoeften erin zitten. En wees ook blij met de jakhalsjes van anderen. Pak het cadeautje eens uit en reageer op de inhoud in plaats van de verpakking (Mol, 2012).

Omgaan met gevoelens

Neem af en toe ongehinderd de tijd om je jakhals te laten spuien bij een vriend of buurvrouw: even jakhalzen. Laat je jakhals of jakhalzen zijn/hun zegje doen; de verwijter, de betweter, het slachtoffer, de normbepaler, de wreker… (Mol, 2012).

Giraffen doen dit anders. Zij voelen de boosheid in hun lijf en nemen zelf de verantwoordelijkheid: “ik ben boos, omdat IK geen zin heb om te wachten.” Jakhalzen geven de ander de schuld: “ik ben boos, omdat JIJ te laat bent.” De aanleiding voor de boosheid kun je buiten je zoeken, maar de oorzaak zit altijd in jezelf (Mol, 2012).

Welke oren heb je op en hoe staan ze?

– Jakhalsoren naar buiten; we denken dat de ander ons wilt manipuleren of onderuit halen.
– Jakhalsoren naar binnen; de ander heeft gelijk, we zijn stom of slecht (schuld, schaamte, boosheid).
– Giraffe oren naar binnen; wat gaat er in mij om, wat doet het met mij?
– Giraffe oren naar buiten; we horen de gevoelens en behoeften van degene die tot ons spreekt

‘Jakhals’ je over een ander, dan zegt dit veel over jou: ‘wat een arrogant, stom mens’. Wat nou als je dit eens gaat bevragen: ‘is dit echt waar?’ (Byron Katie) En wat als je het omdraait? ‘Ik ben een arrogant, stom mens.’ Wat heb je gedaan dat je dit nu denkt over jezelf? Eigenlijk komen oordelende jakhalsjes over anderen voort uit hoe je over jezelf oordeelt. Denk daar eens over na en word je hier bewust van.

Iedereen is van nature giraffe

Kijk maar naar jonge kinderen zonder oordeel. Zij volgen hun hart. (Ja ze kunnen schreeuwen en de behoeften van de ander uit het oog verliezen en echt egoïstisch overkomen). Als ze gehoord worden in hun onvervulde behoeften, kunnen ze heel makkelijk weer teruggaan naar blijdschap en liefde. Omdat dat hun natuur is.

Geef jezelf de tijd om je giraffe te laten groeien. Onze giraffe wil wel begripvol reageren op haar omgeving. Ze kan alleen nog niet altijd de geschikte woorden vinden. Maar het gaat om de intentie, je hoeft niet al je woorden af te wegen. Probeer als eerste stap eens te kijken of je de giraf en de jakhals kunt herkennen bij jezelf en de ander (Mol, 2012).

Wil je meer lezen over Geweldloze Communicatie? Lees dan het boek van Justine Mol De Giraffe en de Jakhals in ons.

Lieve groet,