(C) Mirjam de Nijs

Mijn kind heeft OCD. Als dwang het leven van je kind beheerst – Else de Haan, Roos van Eik & Lidewij Wolters

Op de achterkant van het boek staan de volgende vragen:

• • Wat zijn dwanggedachten eigenlijk?
  • Hoe ga ik het beste om met de dwanghandelingen van mijn kind?
  • Hoe wordt OCD behandeld?
  • Waar vind ik een goede behandelaar?
  • En hoe ga ik om met de impact op de rest van het gezin?

Of ik antwoord heb gekregen op deze vragen na het lezen van het boek, vertel ik je in deze recensie.

Opbouw van het boek over dwang

OCD staat voor Obsessive-compulsive disorder, in het Nederlands: Obsessieve compulsieve stoornis (OCS). In het boek wordt er onder andere aandacht besteed aan wat OCD is, hoe dit eruit kan zien en de gevolgen van een dwangstoornis. De mogelijke aanleidingen worden besproken, verschillende theorieën worden toegelicht en er wordt uitleg gegeven over hoe dwang in stand kan worden gehouden.

Daarnaast wordt er uitgebreid stilgestaan bij de zoektocht naar de juiste hulp. Maar ook hoe OCD vanuit wetenschappelijk onderzoek het beste kan worden behandeld. Hierbij worden ook de problemen benoemd welke je kunt tegenkomen tijdens de behandeling. Als laatst wordt er een hoofdstuk gewijd aan ouders en gezin en wat OCD betekent voor school, vrienden en vrije tijd.

In het hele boek wordt theorie afgewisseld door voorbeelden uit de praktijk. Ook word je meegenomen in het verhaal van de 9 jarige Julie. Zij lijdt aan een ernstige dwangstoornis. Dat maakt dat de theorie ook gaat leven en je je er echt een voorstelling van kunt maken.

Oorzaken van dwang

Waarom kinderen of jongeren dwanghandelingen moeten uitvoeren of waarom iemand OCD ontwikkeld is niet bekend. Wel is bekend dat de dwangstoornis in sommige families meer voorkomt dan in andere en dat dat te maken heeft met erfelijkheid. Het verklaart alleen niet alles bij iedereen.

Ook is bekend dat er wel aanleidingen kunnen zijn voor het krijgen van een dwangstoornis. Zo kan de biologieles op school over bacteriën een aanleiding zijn om vaker je handen te wassen. Maar waarom de ene leerling het handen wassen verder uitbreidt en het mogelijk ontwikkelt tot dwang en bij de andere leerling niet,  weten we niet.

Andere aanleidingen kunnen zijn:

– Meer verantwoordelijkheid krijgen
– Stress ervaren
– Een traumatische gebeurtenis meemaken
– Een belangrijke verandering doormaken in het leven zoals de overstap naar de middelbare school, verhuizen, een ernstige ziekte of het overlijden van iemand in de familie of in de omgeving.

Stop met dwangen

Helemaal als er alleen maar ellende van komt en het je niets anders oplevert, toch? Dwanghandelingen worden echter niet zomaar uitgevoerd. De meeste kinderen hebben dwanghandelingen als een reactie op dwanggedachten of angsten. En soms omdat ze het idee hebben dat ‘het moet’.

Herhalen van handelingen blijkt uit onderzoek zelf de grote schuldige te zijn. Wanneer mensen onzeker zijn hebben ze de neiging om te herhalen. Denk maar aan een lastige speech die je toch nog even wil doornemen. En nog eens. Het bijzondere is dat het herhalen juist tot meer onzekerheid kan leiden. Iedere dwanghandeling zorgt weer voor een nieuwe. Angst of spanning verdwijnt even en komt dan weer terug, zodat meer dwanghandelingen nodig zijn. Er is dan helemaal geen oorzaak meer nodig. De dwang zorgt er zelf voor dat het blijft bestaan.

Ouders zijn niet de oorzaak van dwang

Veel ouders vragen zich af of zij de dwang erger hebben gemaakt of ervoor hebben gezorgd dat het bleef bestaan. Logisch dat je als ouders worstelt met je houding tegenover de dwangproblemen van je kind. Praten, geruststellen en rationele argumenten zijn allemaal al geprobeerd. De dwang hardhandig aanpakken werkte ook niet. Dan is het logisch dat je probeert het leven van je kind en je gezin zo leefbaar mogelijk te maken. Je helpt je kind met de dwangrituelen, zodat die minder tijd in beslag nemen.

Na verloop van tijd gaan ouders vrijwel altijd mee met de dwang. En dat is een begrijpelijke reactie, omdat je daarmee de schade zoveel mogelijk beperkt. Je probeert het leven leefbaar te houden (poging tot) en hoopt dat je kind zich iets minder ongelukkig zal voelen. De dwang gaat helaas niet weg, integendeel.

Dwang behandeling

Bij cognitieve gedragstherapie (CGT) wordt de nadruk gelegd op het veranderen van het gedrag, de gedachten en de manier van denken. Het uitgangspunt daarbij dat problemen blijven bestaan door wat iemand doet en door hoe en wat iemand denkt. Een kind met dwang wordt geleerd om de dwanghandelingen niet meer uit te voeren en anders om te gaan met akelige gedachten en angsten. 

Het niet meer doen is de beste manier, alleen dit betekent wel dat de opgeroepen angst en spanning door allerlei gedachten niet weggaan. Toch zal het kind na een tijdje merken dat de angst zakt en er niets akeligs gebeurt. Dit wordt responspreventie genoemd. Bijvoorbeeld geen handen wassen nadat je de deurklink hebt aangeraakt. Je kunt je misschien wel indenken dat dit, vooral in het begin, enorm veel spanning oproept.

In de behandeling wordt eerst uitgelegd waarom het belangrijk is om stap voor stap de responspreventie in te gaan zetten. Er worden hele duidelijke kleine stappen uitgezet om te gaan oefenen thuis. Er wordt daarbij actief gezocht naar triggers om te oefenen. Dit wordt exposure genoemd, blootstelling. Dit bij elkaar heet Exposure met ResponsPreventie; ERP. Het is met uitleg, planmatig en met veel steun, de beste manier om van de dwangproblemen af te komen. 

Problemen bij dwangbehandeling

Je kunt je voorstellen dat het een intensief en heel pittige behandeling kan zijn. Hetgeen wat je kind wil doen om zichzelf geruststelling te geven mag niet meer. Het volhouden vraagt ontzettend veel van alle partijen. Wanneer het teveel is kunnen gezinnen mogelijk familie inschakelen. Mocht dit niet lukken dan kan een opname in een kliniek een oplossing zijn.

Ook kan het zijn dat wanneer de ene dwang verdwijnt een andere verschijnt. Er kan veel woede ontstaan bij het kind, somberheid, toename van dwang of het idee dat therapie geen effect heeft. In het boek wordt hier uitgebreid op in gegaan. Belangrijk is om deze gevoelens en observaties altijd te bespreken met de behandelaar.

Dwang in het gezin

Wanneer dwangrituelen langer voortbestaan, is het moeilijker om ermee op te houden. Merk je als ouder dat er dwangrituelen zijn, probeer deze dan al in het begin te stoppen. Praten over het dwanggedrag, de rituelen, over het waarom ervan en over eventuele obsessies is de eerst stap. Wat zijn de angsten en waar zit je kind mee? Probeer dat eerst te begrijpen. Aangeven dat het overdreven, raar of onjuist is werkt meestal niet. Je kind wil zich juist begrepen voelen.

Dat dwang een hele grote impact kan hebben op het kind en de omgeving is één ding wat zeker is. Hoe eerder je erbij bent hoe beter de kans van slagen van de behandeling. Uit onderzoek blijft dat de helft van de kinderen na een behandeling geen dwangstoornis meer hebben en dat 60-70% sterk verminderde dwang heeft.

Wil je mijn nieuwste blogs niet meer missen en ontvangen in je mailbox? Schrijf je dan in voor de waardevolle You&Me inspiratie mail. 

(C) Mirjam de Nijs

Mijn kind heeft OCD. Als dwang het leven van je kind beheerst.

Geschreven door Else de Haan, Roos van Eik & Lidewij Wolters

206 bladzijden

Het boek is te bestellen via:

Lannoo.be
Bruna.nl 
Bol.com

Lieve groet, Mirjam

Vond je het een waardevolle recensie? Deel deze dan zeker met diegene die het kan gebruiken met een van de onderstaande knoppen. Hartelijk dank!

Bronnen naast het boek: VGCT Kennisnet
Meer informatie over dwang: Angst Dwang en Fobiestichting